Terug naar Bhutan.

Vandaag ben ik terug naar Bhutan gegaan. Nu ja, terug. Ik ben nooit in Bhutan geweest. Ik krijg geen visum voor het land en zonder dat de grens overgaan vond ik in 2011 te gevaarlijk voor degenen die me begeleidden tijdens mijn verblijf in de regio. Ik zou – om verschillende redenen – graag naar dat wonderschone land gaan: natuurschoon, cultuur maar ook om met eigen ogen te speuren naar de wellicht nog zichtbare sporen van de onderdrukking van de Lotshampa’s (zuiderlingen) in de negentiger jaren van de vorige eeuw. Een periode waarin 1/6^e van de bevolking van Bhutan op brute wijze het land uit werd gewerkt door de vierde koning (de voorganger van Willem Alexander’s boogschietende vriend) en zijn leger. Een etnische zuivering die in retrospectief veel heeft van een blauwdruk voor de grotere en gruwelijker etnische zuivering door het regime van Aung San Suu Kyi – de Birmese generaalsdochter – in Myanmar. Lotshampa’s en Rohingya hebben gemeen dat zij percentsgewijs een vergelijkbaar deel uitmaakten van de inwoners van Bhutan en Myanmar.

Mijn toch vandaag is beperkt tot online onderzoek, het opnieuw bekijken van documentaires en mijn eigen onderzoekspapieren, de literatuur die ik over het onderwerp heb verzameld en de foto’s en beelden in mijn mediatheek. Alles wat ik in 2010 en 2011 meemaakte is weer in volle hevigheid teruggekomen. Wellicht in aspecten heviger dan toen.

De reden voor mijn reis terug en het hernieuwde onderzoek is dat ik aanstaande donderdag een korte lezing geef over de Bhutaanse vluchtelingencrisis voor een publiek van internationale studenten en ik mijn kennis moest actualiseren. Het is een ontluisterend beeld van een op menselijk niveau voor velen volstrekt mislukte westerse interventie waarbij een ontworteld volk uiteen geslagen en cultureel om zeep is gebracht. Verspreid over de aardbol zonder realistische kans op hereniging; de Joden waren beter af. Een beeld ook van de tragedie van een volk dat in aantal te gering was om door de internationale politiek serieus te worden genomen, laat staan fatsoenlijk behandeld worden. Een relaas van een Verenigde Naties die met alle ongetwijfeld goede bedoelingen rechtstreeks verantwoordelijk is geworden voor culturele genocide. En een relaas van veronachtzaming door de internationale media – met uitzonder van de BBC-geleide Al Jazeera die in 2014 nog een stevige documentaire maakte over het onderwerp.

Het wordt geen leuke lezing donderdag. Het is geen fijn verhaal. Het is een verhaal dat ik vertelde in mijn roman ‘Headwind, Laxmi’s Story’ die volgend jaar in het Nederlands beschikbaar komt en dat ik heb pogen zichtbaar te maken met foto exposities en een fotoboek over het onderwerp. Een verhaal dat me na aan het hard ligt en in wezen ook een deel van mijn verhaal is geworden omdat het een deel van mijn verleden is geworden. Niet als slachtoffer maar als getuige.

Anna A. Ros

Meer weten over dit onderwerp? Reageer op dit bericht.