Waarom ik DWDD niet leuk vind.

Na een jaar zit ze weer bij Matthijs aan tafel. Griet op de Beeck. Vlaams, vrouw, auteur en misbruikslachtoffer. Het gesprek gaat niet over een nieuwe roman. Het gesprek gaat over een ander gesprek aan diezelfde tafel, een jaar eerder. En over de reacties daar op. Over wat die reacties met de schrijfster deden. 

Dat gesprek van een jaar geleden ging wel over een boek: Het beste wat we hebben. Een roman waarin zij schrijft over het misbruik door haar vader toen ze nog een kind was. Misbruik dat in herinnering pas decennia later terug kwam. Dat laatste was in die uitzending al een teer punt want natuurlijk wordt er dan al snel getwijfeld aan de betrouwbaarheid van plotse herinnering na decennia zonder die herinnering. In die uitzending – en in de laatste – werd niet ingegaan hoe het kan dat iemand een tijdlang, decennia soms, ingrijpende voorvallen wegdrukt. Een goed psycholoog met kennis van traumaverwerking had in die zin kunnen helpen.

Na die eerste uitzending vonden een aantal columnisten – mannen – dat zij de bewering van de schrijfster die ze in haar roman uitwerkt in twijfel mochten trekken. Zonder deugdelijke onderbouwing en in bewoordingen die voor MeToo wellicht nog geaccepteerd werden maar inmiddels herkend worden als seksistisch en schandelijk. Ephimenco legde in zijn column een jaar geleden weer glashelder op tafel waarom hij eigenlijk een triest mens is, een columnist die schimpt in plaats van redeneert en reflecteert.

Op de Beeck heeft een zwaar jaar gehad. Dat is niet echt iets nieuws voor haar want haar leven is al niet zo gemakkelijk. Ze is – zoals wel meer auteurs – een getroubleerd mens. Dat ze over haar geestelijke kramp schrijft en er zelfs over spreekt aan tafel bij een van de best bekeken talkshows is niet alleen dapper, het toont lef. Zeker omdat ze meermaals aangeeft dat die kramp er een leven lang is. Ik begrijp dat als geen ander en daarom raakt mij dat.

Daarom ook is het jammer dat dit tweede gesprek met van Nieuwkerk niet echt naar boven haalde wat er nu met haar aan de hand is, anders dan haar moeilijke jaar na de kruisiging door Nederlandse mannetjes-columnisten. In plaats daarvan kregen Max Pam en Ephimenco – zonder zelf aan tafel te zitten – volstrekt onverdiend opnieuw aandacht, kwam Op de Beeck’s werk in het geheel niet aan bod, stuiterde tafeldame Claudia de Breij op haar beurt ongenuanceerd zonder een inhoudelijk interessante bijdrage te leveren en werd Griet Op de Beeck in een stoïcijnse houding gedwongen. Als rechtgeaarde Vlaamse was ze niet bepaald assertief, liet haar redelijke en vergevende kant prevaleren en cijferde zichzelf weg. Van Nieuwkerk slaagde er niet in haar emotionele bastion te doorbreken en de boosheid naar buiten te laten komen die er beslist zal zijn. Die zichtbaar had moeten worden, zeker in een item dat over dat rotjaar ging.

En dat is jammer. Want hier werd eerder een tegenstelling tussen Nederlandse assertiviteit en Vlaamse reserve tentoongespreid dan dat er een ‘zaak’ werd uitgediept. De reflectie op de invloed van De Wereld Draait Door op de levens van de gasten was te beperkt. Geen woord over hoe er vanuit van Nieuwkerk (of zijn redactie) na de vileine columns met Op de Beeck is gesproken. Of de vraag of er van enige zorg om haar sprake was in die periode. Geen woord over het gevaar om literair werk te beschouwen als een documentair feitenrelaas (iets dat in het geval van een roman nooit zo is). Geen woord over wat men bij DWDD zelf denkt over de behandeling die hun gast heeft ontvangen na de eerste uitzending. Wel de observatie dat ze in die columns gefileerd werd en haar relaas over wat daarvan de impact op haar leven was.

Griet Op de Beeck verdiende meer. Ze had wat mij betreft recht op een duidelijke stellingname en discussie aan de hand daarvan. Ze heeft wat mij betreft recht op de constatering dat fatsoen ver te zoek is geweest en dat het verdrietig is dat als gevolg daarvan zij zo’n lange periode zich rot heeft gevoeld. In die zin had er bij van Nieuwkerk prudentie gepast. En dat miste ik. En dat is niet de eerste keer. Er lijkt bij DWDD een probleem te zijn als het om literatuur gaat: euforie en lawaai als het om het hypen van boeken die besproken worden gaat, maar moeite als er een schrijver aan tafel zit waarbij het werkelijke en literaire leven verweven zijn. Ik vraag me ook af of ze bij DWDD eigenlijk wel begrijpen wat een roman is, of hoe een schrijver leeft en denkt.

Daarom vind ik DWDD helemaal niet zo’n fijn programma als het over boeken en schrijvers gaat. Griet Op de Beeck daarentegen is voor mij het toonbeeld van een krachtige en integere schrijfster, met rechte rug ondanks een gecompliceerd leven. En geen Ephimenco of Max Pam die daar wat aan kunnen doen.

© 2018 Anna A. Ros