Op mijn leeftijd – ik word over een aantal weken zestig – gaan herinneringen een steeds grotere rol spelen. Herinneringen die me vormden en misvormden, herinneringen aan goede en kwade zaken, herinneringen van lang geleden en verse, nog frisse, herinneringen. Ouder worden heeft zowel positieve als negatieve kanten. Het lijf wordt sleets, er komen kwaaltjes en sommige dingen worden moeizamer. Maar ouder worden maakt ook dat die verzamelde herinneringen steeds meer aan betekenis gaan winnen en de onderlinge samenhang maakt dat je inzichten krijgt waar geen ruimte voor was toen jeugd de basis van het bestaan vormde.
Mijn ouders vertelden mij, toen ik daar aan toe was, hoe zij in de oorlog uit hun huizen waren verdreven door een gewelddadige bezetter die bestond uit jonge mannen die door een sterke leider een oorlog in waren gestuurd. De wijk waar mijn moeder terechtkwam – het Joods kwartier in Den Haag – was al deels ontvolkt en om niet voor verraders aangezien te worden droegen mijn opa en oma en een paar kinderen uit het gezin hun Scheveningse dracht; zodat de omgeving wist dat ze evacuees waren uit het sperrgebiet Scheveningen. Mijn vader was met zijn ouders, broers en zussen in Bezuidenhout terechtgekomen. De groentewinkel werd hun redding, zelfs toen een groot deel van de wijk door een Engels vergisbombardement vernietigd werd. Friendly fire. Oorlog doet iets onomkeerbaars met de mens; beiden hadden ze als. jonge kinderen in die oorlog hun verdere leven trauma’s mee te torsen. De belangrijkste was misschien wel dat wat hun betreft echte zekerheid in het bestaan niet bestond. De verklaring waarom ze later de wijk waar we woonden niet verlieten voor een betere woning al hadden ze dat gemakkelijk kunnen doen. Ze waren tevreden met wat ze hadden, ze wisten uit ervaring dat het onverwacht van je kan worden weggenomen. Door een oorlog of een ramp. Mijn vader was acht jaar na die oorlog als dienstplichtig soldaat naar Zeeland gestuurd om radioverbindingen te maken en koeien te ruimen toen het water het land overspoelde.
Die herinneringen van mijn ouders vertelden ze mij in fragmenten als daar een aanleiding voor was. Het werd een deel van mijn opvoeding en nog altijd kan ik niet door Den Haag lopen zonder hun herinneringen in mijn hoofd. Zelf ben ik een kind van de Koude Oorlog. Opgegroeid met de dreiging van atoombommen en later de daden van terroristen uit verre streken toen een ambassade werd overvallen en vliegtuigkapingen met enige regelmaat de gevestigde orde deed opschrikken. Jaren later was ik getuige van het leed dat het IJzeren Gordijn aanrichtte in de families in de steden en dorpen waar die verachtelijke muur dwars doorheen liep. Ik was er even in het gezin van een man wiens broer in de andere helft van het dorp woonde en naar wie hij meer dan twintig jaar alleen had kunnen zwaaien.
In de decennia daarna heb ik mijn eigen trauma’s ontwikkeld. Het leven liep niet zoals ik dat ooit voor ogen had. En later toch weer wel, toen de storm was gaan liggen. Die eigen moeite en onzekerheid in het bestaan samen met de ervaringen van mijn ouders schetsen mijn interpretatie van eigen herinneringen, de betekenis van de geschiedenis op grotere schaal en de ervaringen van de afgelopen jaren. Het maakt dat ik me maar al te bewust ben van de betrekkelijkheid van het bestaan dat wij hier in het vooralsnog veilige Zeeland hebben. Want hoe rustig onze provincie ook kan zijn, de wereld laat ons niet met rust. Twee jaar geleden vond een ziekmakend virus onze wereld en veranderde ons dagelijks leven veel verdergaand dan wie dan ook had kunnen voorzien. Zinnetjes als ‘het nieuwe normaal’ werden normaal. Ik ben er goed doorgekomen in die zin dat ik bij mijn weten niet geraakt ben; maar het leven maakte wel dat mijn conditie door de gebondenheid aan huis slechter is geworden. Maar erger dan Covid vond en vind ik het virus van het verraad van onze democratische wereld en de gevolgen daarvan: een nieuwe oorlog in Europa, een sterke man die weinig problemen heeft met het vernietigen van de levens van miljoenen mensen, een nieuwe Koude Oorlog en hernieuwde dreiging van kernwapens. Het Kwaad heeft de ranzige kop weer opgestoken, geholpen door politieke arrogantie, ongebreideld egoïsme, overspannen kapitalisme en de lamlendigheid van de politieke elite in het Westen om daar tegen in het geweer te komen. Poetin’s Oorlog is mede mogelijk gemaakt door de sponsoren in ons deel van Europa. Want ultra links en ultra rechts hebben het monster bewonderd, zijn geld aangenomen om onze democratieën te proberen te verzwakken en te verlammen zodat we ons niet kunnen verdedigen.
De verraders met namen als Orban, Le Pen, Trump, Bannon, Farage, Wilders, Baudet en ga zo maar hebben jaren de gelegenheid gekregen om hun ondermijnende werk te doen. Vaak gefinancierd door dezelfde gek die nu Oekraïne probeert te overlopen. Het tuig heeft onze parlementaire systeem geïnfiltreerd, het grauw onder het volk voor zich winnend. Ze hebben ons laten wennen aan misinformatie, manipulatie, xenofobie, wetenschapsfobie, waarheidsfobie. En mijn herinneringen en die mijn ouders aan mij hebben doorgegeven maken dat ik scherp zie wie die verraders zijn en hoe een deel van ons volk ze in het zadel heeft geholpen en in het zadel houdt. En mijn herinneringen en die van mijn ouders waarschuwen ons: democratie en vrede ontstaan door de kracht en volharding van goede geesten maar verdwijnen snel wanneer er ruimte wordt gegeven aan de ratten in de politiek. Vergeet dus niet dat net als FvD de NSB vlak voor de oorlog groot was.
Wees de eerste om te reageren