Met in de afgelopen jaren gestegen en nog immer stijgende verbazing lees ik – en kijk ik – nieuws dat de NOS verspreidt. Verbazing niet zozeer om het inhoudelijke kant maar vooral ook om de manier waarop het wordt gepresenteerd.
Bij de beeldtak van NOS nieuws – het Journaal – valt op hoe langzaam maar zeker er steeds meer aandacht voor het visuele deel komt; denk aan het werk van de decorfetisjisten die telkens een indrukwekkender decor verzinnen. Ook valt op dat geleidelijk aan de taal van het journaal infantieler wordt, alsof de gemiddeld intelligente kijker (wie is er in Hilversum eigenlijk nog geïnteresseerd in een andere dan de gemiddeld intelligente kijker?) steeds dommer is geworden. De overtreffende trap daarvan is wanneer er statistiekjes worden gepresenteerd door een presentator die zich voordoet als een brugpieper die het wel even zal komen uitleggen aan het klootjesvolk. En – o ja – dan is er nog het zo af en toe oppiepende sociale media blokje waarin heel koket tweetjes en statusupdates de revue passeren, om te laten zien ‘hoe het volk zich voelt bij…’. Zo modern.
Het is allemaal een beetje triest geworden daar. De kijkers worden verondersteld stupide te zijn en net op de momenten dat je behoefte hebt aan onderbouwing bij een bepaald onderwerp is het alweer gebeurt. Journalistiek is het niet bepaald sterk meer. Zelfs (wat een onterecht woordje is dat hier) RTL Nieuws is inmiddels stukken beter dan het NOS Journaal. Vlot in de presentatie en journalistiek redelijk stevig van samenstelling. En voor wat betreft weervoorspelling kan de NOS maar beter bij RTL gaan inkopen. Maar het ergste is toch wel dt belerende toontje, om een baksteen door je LCD te flikkeren.
En dan is er internet. Dat medium waarbij de aanwezigheid van de NOS altijd aanvoelt alsof opa met alle geweld modern wil doen. Veel taalproblemen in de berichtgeving (terwijl opa vroeger juist goed was in taal), veel ‘half’ nieuws dat fragmentarisch overkomt en een paar hele rare gedragingen. Zoals dat bericht van vandaag met als titel ‘Longread: wie hebben (nog) het oor van president Trump’. Een longread, dat is moderne taal voor een stuk dat langer dan het gemiddelde nieuwsbericht is en waar verdieping wordt gezocht en duiding gegeven. Een soort mini-essay. Of handpalmverhaal. In gewoon Nederlands: een lang stuk of zoals we dat ook wel in wat meer krantentaal noemen een ‘artikel’. Maar NOS is modern en dus ‘longread’, als idee gekaapt bij de Angelsaksische media als The Guardian, The New Yorker en CNN. En ja, dat zetten we in de kop want dan kun je – jij infantiel – je voorbereiden op meer dan 200 woorden dus dit is wel voor de doorzetters bedoeld. Weet waar je aan begint!
Als lezer verwacht ik dan verdieping te krijgen en iets nieuws te lezen, niet een opsomming van nieuwsfeitjes die ik allang wist en die slechts in een min of meer logische volgorde in een te lange samenvatting geplaatst zijn. Zou ik een longread lezen van de voornoemde Angelsaksische media, dan zou ik zonder twijfel veel meer achtergronden leren. Er zou het nodige onthuld worden of gedemystificeerd. Deze echter – en die is wat mij betreft representatief voor de NOS-journalistiek van het moment – blijft hopeloos aan de oppervlakte en beschrijft slechts algemeen bekende nieuwsfeiten vanuit een simpele observatie. Het systeem achter die nieuwsfeiten, de diepere oorzaken en samenhang, worden niet of nauwelijks geraakt. Duiding is volstrekt niet aan de orde.
En dan komt aan het slot van dat artikel de aap uit de mouw: het is geschreven door een stagiair van de school voor de journalistiek. Nou ja, Paulus is ex-stagiair en nu internetjournalist of online-journalist wat zoveel betekent als digitale bureauredacteur. De tekst leest als een werkstukje want de auteur vindt het zelfs nodig om een soort verantwoording op te nemen waarin aangegeven wordt wie er geïnterviewd zijn en welke bronnen er gebruikt zijn. Lijkt heel mooi en o zo ’transparant’, maar heeft u ooit zo’n lijstje gelezen bij een krantenartikel of in de aftiteling van het journaal? Ik niet. Ik begrijp ook de behoefte niet om zo’n lijstje onder een artikel te zetten. Is het om te laten zien dat het geen nepnieuws is? Of om te laten zien hoe gedegen hij brononderzoek gedaan heeft? Of is het plat koketteren met het feit dat ie Angelsaksische mainstreammedia leest? Of vind men dat dat bij nieuws op internet hoort om een zekere mate van kwaliteit te suggereren? Hoe dan ook, zo’n lijstje haalt bij mij een artikel nu juist naar beneden want mijn vertrouwen in kwalitatief goede journalistiek keldert wanneer die journalistiek duidelijk maakt dat ze eigenlijk vooral bij anderen hebben gelezen om vervolgens een samenvatting te maken voorzien van een digitaal nietje. Wat een stagiair zou kunnen doen dus. Waar is de eigen analyse en duiding? Waar is het journalistiek graven naar de bron van alle kwaad? Waarom zo godvergeten lui om op een achternamiddag een blogje te schrijven aan de hand van online geplaatste verhalen van Amerikaanse media en een enkel telefoontje te plegen met de gevestigde collega’s? Wat is er godesnaam aan die collega’s gevraagd dat het vragen waard was omdat het niet al bekend of gelezen was? In het stuk is dat niet te lezen namelijk, daar lees ik hoogstens een samenvatting van door anderen uitgevoerde analyses die inmiddels al tijden gemeengoed zijn. Werk gedaan door anderen dus.
Dit alles zijn wat mij betreft symptomen van de tijd; verarming van een beroep dat juist bekend stond om de noodzaak van veldwerk, onderzoek, voeten in de klei en verdomd goed nadenken en schrijven. Zoals bij zoveel van de moderne snelle media is die tijd bij de NOS voorbij, definitief. Wat rest is NOS nieuws in 2017: geen nepnieuws, maar wel luie bureaujournalistiek. De enige passende antwoorden daarop zijn ‘Zap!’ en ‘Klik’. Bij deze.
Een goed(e) nieuwszondag gewenst (en klik gerust wat rond bij andere nieuwsmedia).
Anna A. Ros
Wees de eerste om te reageren