Sijsele

Soms is een foto zonder mensen over mensen indrukwekkender dan een foto met mensen. De afwezigheid van leven vertelt dan het verhaal. Vanmorgen zag ik een foto die door nos.nl toegeschreven wordt aan AFP, waardoor ik jammer genoeg niet weet wie de fotograaf is.

In eerste instantie doet de foto me voorkomen dat het een toneel betreft. De belichting is theatraal en de positionering van de decorstukken is zo perfect dat ik eigenlijk alleen wacht op de opkomst van de acteurs zodat zij hun spel kunnen beginnen. Het jasje dat op het middelste bed hangt maakt duidelijk dat er kinderen in het spel zijn, de drie stapelbedden suggereren een gezin. Het linkse vrij netjes opgemaakt, zij waren immers eerder op. Het middelste bed onder, in haast verlaten en precies in het midden een felgekleurd spel dat niet meer terug in de doos is gestopt. Nog een jasje op de hoek van het rechterbed en een openstaande tas die blijkbaar niet meegenomen kon worden. Of mocht worden. De bewoners van de ruimte zijn in haast vertrokken, een paar gestoord in hun slaap. Wanneer ik wat langer kijk ga ik twijfelen of het bed links wel bezet was. Waren het dan vier mensen in plaats van zes in de ruimte onder het venster dat uit vierentwintig raampjes bestaat? De doeken of gordijnen langs de muren links en rechts versterken het gevoel naar een decor te kijken en niet naar de werkelijkheid.

Maar deze werkelijkheid is daadwerkelijk een decor. Een decor van onverdraagzaamheid dat versterkt wordt doordat de zes of vier mensen die er waren, er niet meer zijn. Uit de ruimte verwijderd. Omdat er een gek melding heeft gemaakt dat er mogelijk een bom af zal gaan. De onverdraagzaamheid die uit de foto spreekt is de dreigende ondertoon, het onbehaaglijke gevoel dat het beeld oproept wanneer de achtergrond van de foto bekend is; een ontruimde kamer in het vluchtelingenkamp in Sijsele in België, waar mensen uit oorlogsgebieden een veilig heenkomen hadden gevonden na een ongetwijfeld zware tocht.

De kamer is ontruimd omdat anderen het nodig vinden om mensen in de knel nog verder in het nauw te brengen. Niets gemakkelijker immers dan het omzetten van de eigen angst voor verlies van rijkdom, in bedreiging van hen die toch al niets hebben. De weerlozen zijn de mooiste prooi voor de gewelddadigen; beestachtig in letterlijke zin. De bewoners van het kamp in Sijsele leven weer in angst nu ze bij het krieken van de dag ‘uit hun bed gelicht’ waren, zoals de NOS dat in hun bericht schrijft. Uit het bed lichten is een formulering die gewoonlijk alleen bij criminelen wordt gebruikt en blijkbaar is de media al zo diep gezonken dat het racisme niet meer verhuld wordt. Ach, het is de NOS maar; objectieve journalistiek hoeft men daar niet van te verwachten net zo min als correct gebruik van gezegden.

Vierhonderdtwintig asielzoekers, vluchtelingen om wat voor reden dan ook, zijn ondergebracht in een sporthal totdat duidelijk wordt of de dreiging die in een brief was geuit reëel is en de gekken die daarvoor verantwoordelijk zijn, opgespoord en opgepakt. Vierhonderdtwintig gevluchte mensen die wederom gevlucht zijn voor de dreiging van geweld. Een dreiging die wellicht voortgekomen is uit het feit dat ze niets bezitten. Want hoe anders zouden ze behandeld worden door Staat (en xenofobe gekken) wanneer zij veel geld hadden meegenomen om te investeren in de economie van het land waar ze hun toevlucht toe namen? Zouden ze in een kamp gekomen zijn als ze zo stevig in de slappe was zaten dat ze een veilige plek hadden kunnen kopen? Zou een regering in het rijke westen een rijke vluchteling de deur wijzen of met alle egards ontvangen als een potentiële investeerder? De vraag stellen is het antwoord geven vrees ik.

Nee. Het is de armoede van het bezit van slechts een tas met wat spullen, een spel en een paar kinderjasjes die maken dat mensen een gemakkelijke prooi worden van andere mensen. Armoede maakt mensen tot doelwit. Leven in een uitzichtloze situatie maakt mensen tot doelwit. Vluchteling zijn maakt mensen tot doelwit. Van hen die zichzelf beter achten. Precies daarom vind ik deze foto schokkend, ze verteld immers het verhaal van het gebrek aan moraal en compassie in onze wereld.

Anna A Ros